Β3 ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝ/ΝΑ

Τα ΜΜΕ αναπαράγουν στερεότυπα - πρότυπα όσον αφορά τα δυο φύλα. Οι έφηβοι είναι ευάλωτοι στα μηνύματά τους. Έτσι χρειάζεται να παρέμβουμε για να συνειδητοποιήσουν το πώς διαμορφώνονται οι ρόλοι τους και να οδηγηθούν σε αμφισβήτησή τους. Στόχος μας ήταν οι μαθητές να διερευνήσουν τα στερεότυπα των δυο φύλων, έτσι όπως προβάλλονται από τα ΜΜΕ διαιωνίζοντας διακρίσεις ανάμεσα στα δυο φύλα. Αφού μελετήσαμε πως παρουσιάζονται τα δύο φύλα στον τύπο, φτιάξαμε ένα κολάζ με χαρακτηριστικές φωτογραφίες και το αναρτήσαμε στον πίνακα ανακοινώσεων της βιβλιοθήκης.

Ζούμε μια κουλτούρα της εικόνας. Αυτή είναι σήμερα το «όπιο του λαού». Καθημερινά, και για ένα μεγάλο μέρος της ζωής μας, βλέπουμε και ακούμε διαφημίσεις. Ακόμη κι αν δεν διαβάζουμε εφημερίδες και περιοδικά, δεν βλέπουμε τηλεόραση και κυκλοφορούμε στους δρόμους με τα μάτια κάτω, θα διαπιστώσουμε πως είναι αδύνατο να αποφύγουμε κάποια μορφή διαφήμισης, ακόμη κι αν πρόκειται απλώς για τη διαφήμιση κάποιας μάρκας σε ένα τοπικό κατάστημα, για απρόσκλητα διαφημιστικά έντυπα που μας ταχυδρομήθηκαν ή για κάρτες στη βιτρίνα του ψιλικατζίδικου στη γωνία. Συνήθως θεωρούμε τις διαφημίσεις δεδομένο εξαιτίας της διάδοσής τους. Επιδρούν όμως σημαντικά στη ζωή μας. Οι διαφημίσεις δεν πωλούν μόνο αγαθά και υπηρεσίες. Επηρεάζουν την πολιτική και την εμφάνιση των μέσων. Προάγουν και διαιωνίζουν τις ιδέες και τις αξίες εκείνες που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία ενός ορισμένου οικονομικού συστήματος.

Οι διαφημίσεις μας κοινωνικοποιούν έτσι, ώστε να πιστεύουμε πως είναι δυνατόν να αγοράσουμε ένα τρόπο ζωής μαζί με τα αγαθά. Για παράδειγμα, η προβολή στερεοτυπικών εικόνων των ρόλων των δυο φύλων που συναντάμε σε πολλές διαφημίσεις . Η γυναίκα συχνά παρουσιάζεται είτε σαν νοικοκυρά που θαυμάζει το καλογυαλισμένο πάτωμα ή τα λευκότερα λευκά ρούχα είτε σαν «σεξουαλικό αντικείμενο».

Οι άντρες από την άλλη παρουσιάζονται σαν το δεσποτικό, περιπετειώδες αρσενικό , σε καταστάσεις εξουσίας και κυριαρχίας επί των γυναικών.

Το φύλο απεικονίζεται στη διαφήμιση κατά κανόνα σύμφωνα με τα παραδοσιακά πολιτισμικά πρότυπα και πολλοί άνθρωποι, κυρίως νέοι, αποδέχονται άκριτα αυτούς τους διακριτούς ρόλους. Η διαφήμιση αλλοιώνει εντελώς την εικόνα που έχουν οι νέοι άνθρωποι για τις γυναίκες. Δεν πρόκειται ποτέ για τις γυναίκες όπως είναι πραγματικά, αλλά για μια βιομηχανική εξιδανίκευση της Γυναίκας. Και επιπλέον αυτή η εικόνα κάνει τις αληθινές γυναίκες λιγότερο ελκυστικές, μιας και δεν μπορούν να συγκριθούν με την ωραιοποιημένη εικόνα που κατασκευάζεται στον τύπο.

Περίπου 105.415 παράπονα έχουν καταγραφεί τα τελευταία χρόνια που αφορούν στην παραπλανητική παρουσίαση της εικόνας της γυναίκας μέσα από τη διαφήμιση. Ειδικότερα, σύμφωνα με το ΙΝΚΑ (Ινστιτούτο Καταναλωτών), η γυναίκα στη διαφήμιση θεωρείται ως ο ευκολότερος στόχος του πελάτη κάτι άλλωστε που έχει ως συνέπεια την εκμετάλλευσή της στην κοινωνία.

Κατά το ΙΝΚΑ, τρία είναι τα βασικά προβλήματα στη διαφήμιση που εκφράζουν την ανισότητα των δύο φύλων, η παρουσίαση της γυναίκας σαν σεξουαλικό αντικείμενο, η μόνιμη παρουσίασή της σαν το μόνο υπεύθυνο άτομο για το νοικοκυριό και την ανατροφή των παιδιών και τέλος το δήθεν χαμηλότερο πνευματικό της επίπεδο σε σχέση με τον άνδρα.
Η σημερινή διαφήμιση εμφανίζεται οπισθοδρομική και δεν φαίνεται να έχει διδαχθεί πολλά πράγματα από τη νέα κοινωνική θέση της γυναίκας επισημαίνει το ΙΝΚΑ, τονίζοντας την αναγκαιότητα για περισσότερη εγρήγορση της ΕΔΕΕ, των ΜΜΕ, του ΕΣΡ και του Συμβουλίου Ελέγχου Επικοινωνίας να ενδιαφερθούν για την πολιτική της διαφήμισης που απευθύνεται ειδικά σε γυναίκες.

Η έρευνα που κάναμε έδειξε ότι κυρίως τα αντρικά περιοδικά παρουσιάζουν τη γυναίκα σαν σεξουαλικό αντικείμενο, ενώ τα γυναικεία περιοδικά δίνουν μεν έμφαση σε θέματα μόδας, ομορφιάς και νοικοκυριού, αλλά δεν παραλείπουν να προβάλλουν και γυναίκες πετυχημένες. Αρκετές εφημερίδες και περιοδικά ποικίλης ύλης παρουσιάζουν πιο ρεαλιστικά τα δυο φύλα. Για παράδειγμα, δεν δίστασαν να αποκαλύψουν την αισθητική επέμβαση που έκανε πρόσφατα ο Ιταλός πρωθυπουργός Σίλβιο Μπερλουσκόνι για να του αφαιρεθούν οι ‘σακούλες’ κάτω από τα μάτια. Η αισθητική χειρουργική γίνεται πολύ δημοφιλής και μεταξύ των ανδρών. Οι ειδικοί λένε πως η αυξημένη ζήτηση για τέτοιες επεμβάσεις, όπως και η συνεχώς διογκούμενη αγορά ανδρικών προϊόντων ομορφιάς, αντικατοπτρίζουν την αυξημένη πίεση που αισθάνονται οι άντρες να νιώθουν ωραίοι. Όλα αυτά βέβαια, δεν βελτιώνουν τη θέση της γυναίκας. Σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, χαμηλότερους μισθούς από ότι οι άνδρες και άνισες ευκαιρίες επαγγελματικής ανέλιξης απολαμβάνουν οι γυναίκες στο χώρο της εργασίας. Συγκεκριμένα, σε όλο τον κόσμο, οι μισθοί των γυναικών ισούνται κατά μέσο όρο με τα δύο τρίτα των μισθών των ανδρών. Το 70% του 1,3 δισεκατομμυρίου φτωχών ανθρώπων, που ζουν με ένα δολάριο την ημέρα ή λιγότερο, είναι γυναίκες.
Το ποσοστό των γυναικών σε 60 χώρες που έχουν ανώτατες θέσεις ή αξιώματα κυμαίνεται από 20 ως 40%  με εξαιρέσεις σε χώρες όπως την Εσθονία, την Κροατία, τη Λιθουανία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και στην Τσετσενία στις οποίες ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των δικαστών είναι γυναίκες.

Η θέση της γυναίκας μπορεί να έχει βελτιωθεί στην Ελλάδα, ωστόσο ο δρόμος είναι μακρύς ακόμα. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Το ποσοστό των Ελληνίδων με ανώτατη παιδεία έχει φτάσει το 57%, οι γυναίκες αποτελούν το 40% του εργατικού δυναμικού, όμως κερδίζουν μόνο το 68% απ’ όσα κερδίζουν οι άντρες, και η ανεργία που πλήττει τον γυναικείο πληθυσμό είναι διπλάσια από την ανεργία στον αντρικό πληθυσμό. Παρότι το ποσοστό των γυναικών με μεταπτυχιακά διπλώματα υπερβαίνει εκείνο των ανδρών (37% έναντι 34%) , η συμμετοχή τους σε διευθυντικά πόστα δεν ξεπερνά το 4,9 % και φτάνει μόλις το 22,3% στις θέσεις με υψηλή ειδίκευση. Και φυσικά υπάρχει σχέση μεταξύ οικονομικής – επαγγελματικής θέσης και συμμετοχής στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων. Οι Ελληνίδες απέκτησαν πλήρη πολιτικά δικαιώματα μόλις το 1952 και μετά τις εκλογές του 2000 έφτασαν το 10,3% των βουλευτών και το 11,6% της κυβέρνησης – τα χαμηλότερα ποσοστά εκπροσώπησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με τα οποία η Ελλάδα «κέρδισε» την 66^η θέση διεθνώς. Πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού άντρες και γυναίκες στη χώρα μας δεσμεύονται ακόμα από τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις σε σχέση με τον ρόλο των γυναικών; Και σ’ αυτό συμβάλλει το πως παρουσιάζονται τα δυο φύλα στον τύπο.